HISTORIA SZKOŁY

Szkoła w Woli Łużańskiej została zorganizowana w 1900 roku i mieściła się początkowo w prywatnym domu rolnika Dyndy. Pierwszym nauczycielem był pan Gajewski, który uczył rok. Po nim pracowała pani Kocołówna.
W 1902 roku powstał murowany budynek szkolny, kryty dachówką. W czasie I wojny światowej w 1914 roku zostało zniszczone wnętrze budynku oraz sprzęt i akta szkolne. W latach 1917 – 1918 dzięki zabiegom ks. Władysława Kędry wszystkie zniszczenia zostały naprawione, a szkołę wyposażono w nowy sprzęt. Po I wojnie uczyła pani Zofia Pelcówna, następnie Teresa Garon, pan Rachwał oraz pani Jamrowa. Od 1938 roku Szkoła Podstawowa w Woli Łużańskiej była szkołą czteroklasową, w której uczyło dwóch nauczycieli. W czasie okupacji, we wrześniu 1941 roku, miejsce pani Jamrowej zajął pan Tadeusz Kasztelowicz. Jako druga siła nauczycielska pracowała początkowo pani Maria Gałkiewicz, a po jej przeniesieniu do Mszanki pani Stefania Brach.
Wieś Wola Łużańska w czasie okupacji była terenem działania Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej, a szkoła miejscem, przez które przewinęło się wielu partyzantów. W szkole prowadzone było tajne nauczanie w zakresie siedmiu klas. Bezpośrednio po odzyskaniu niepodległości władze oświatowe podniosły stopień organizacyjny szkoły. Od tej pory była to siedmioklasowa Szkoła Podstawowa, w której uczyło czworo nauczycieli. Skład grona był następujący: Tadeusz Kasztelowicz – kierownik, Helena Ruszczak, Helena Jamer i Maria Kasztelowicz. W 1946 roku dzięki zabiegom kierownika szkoły założono przedszkole, które mieściło się początkowo w domu prywatnym Walentego Tarsy. W dniu 10 lipca 1948 roku rozpoczęto kopanie fundamentów pod rozbudowę szkoły, a w dniu 29 sierpnia dokonano wmurowanie aktu erekcyjnego. W dniu 1 września 1949 roku szkoła rozpoczęła pracę w nowym budynku. Budynek szkolny był kilkakrotnie rozbudowywany. W latach 1970 – 74 oddano do użytku najnowszą jego część, a dotychczasową poddano kapitalnemu remontowi. Równocześnie w całym budynku zamontowano instalację centralnego ogrzewania. 24 września 1974 roku odbyła się uroczystość przekazania do użytku nowego skrzydła szkoły połączona z wręczeniem młodzieży sztandaru i nadaniem szkole imienia Wacława Potockiego.

 

Wacław Potocki

Wacław Potocki ( ur. ok.1621 roku, zm. w 1696 roku), uznany za najwybitniejszego poetę XVII wieku. Urodził się w Woli Łużańskiej, zmarł w Łużnej, pochowany został w kościele Reformatów w Bieczu. Arianin, przeszedł na katolicyzm. Był równie znakomitym gospodarzem jak też żołnierzem, poetą, sędzią grodzkim oraz podczaszym krakowskim. Walczył z Tatarami i Turkami, był świadkiem zwycięstw i klęsk na Ukrainie, oraz w czasie najazdu szwedzkiego.
Twórczość literacka przyniosła mu sławę najznakomitszego poety baroku. Jemu między innymi zawdzięczamy historyczny i literacki opis wojny chocimskiej, ukazany w eposie pt. „Transakcja wojny chocimskiej”.

 

Ród Potockich

W 1599 roku hrabia Jan Potocki kupił od Samuela Branickiego wsie: Łużnę, Wolę Łużańską, Kobylankę, Łosie, Bielankę i inne. Jego syn Adam otrzymał od ojca wieś Wolę Łużańską, gdzie w 1621 roku urodził się Wacław Potocki.
Rodzina Śreniawitów Potockich szczególnie silnie była związana z ziemią biecką, jakkolwiek nie dzierżyła tutaj wysokich urzędów. Jan Potocki, dziadek poety Wacława, gorliwy kalwin, był podstarościm bieckim w latach 1595-1598. Zmarł w 1636 roku.
Adam Potocki, ojciec poety, arianin nie piastował urzędów. Mało zresztą o nim wiadomo. Z żoną Zofią Przypkowską miał kilku synów. Inny Jan Potocki z Potoka, podczaszy chełmski, najstarszy brat poety, uczestnik bitwy pod Beresteczkiem w 1651 roku, brał udział w 1655 roku jako strażnik z ramienia różnowierców bieckich w akcji przeciw ruchom chłopskim i zbójnikom, ale i przeciw katolickiej szlachcie. Został też za to pozbawiony Dolnej Łużnej na rzecz Jana Pieniążka. W ciągu dalszej wojny wystąpił jednak przeciw Szwedom, rehabilitując się w oczach panów braci za dawną pomoc okupantom. W 1658 roku porzucił arianizm i przyjął katolicyzm. Jan Potocki w latach 1669-1671 był sędzią podatkowym i poborcą.
Jerzy Potocki, podstoli i podczaszy chełmski, brat poety, uczestnik bitwy pod Mątwami po stronie marszałka Jerzego Lubomirskiego, w 1668 roku został obrany sędzią kapturowym powiatu bieckiego.
Urodzony w Woli Łużańskiej w powiecie bieckim Wacław Potocki (1621-1696) arianin, jeden z największych poetów XVII wieku, od 1642 roku osiadł na ojcowiźnie i pozostał wierny swej ziemi mimo wielu trudności. Po służbie wojennej m. in. w walkach z kozakami w latach 1651-1653, (był pod Beresteczkiem), a także w czasie „potopu” doznał różnych utrapień. Początkowo stanął wraz z innymi arianami po stronie szwedzkiej i nawet próbował wraz z bratem Janem i Janem Stadnickim opanować Biecz dla Szwedów. Odsiecz Jana Wielkopolskiego uratowała jednak miasto. Wówczas Wacław Potocki udał się po schronienie na Węgry do Bardiowa, ale z końcem 1655 roku był już w kraju, wziął udział w kampanii wojennej. Dwa lata walczył przeciw Szwedom, a w lutym 1657 roku był nawet obrany porucznikiem powiatu czchowskiego. W tymże roku bronił Gorlic przed wojskami szwedzko-siedmiogrodzkimi. W 1658 roku zmuszony był przyjąć katolicyzm, ale w 1662 roku oskarżono go przed trybunałem lubelskim, wraz z żoną Katarzyną Morsztynówną za sprzyjanie, wbrew konstytucji, arianizmowi. Toteż ujęła się za nim szlachta krakowska na sejmiku 19 lutego 1665 roku, by go wyłączyć od „kary complicittatis”, chociaż Potocka nie porzuciła nigdy swej ariańskiej wiary. W czasie rokoszu Jerzego Lubomirskiego stanął Potocki po stronie marszałka pisząc wiersze ku jego czci. 20 września 1666 roku napadli Potockiego w Łużnej żołnierze spod chorągwi wołoskiej rotmistrza Jana Piwy, którzy obrabowali dwór zabijając kilka osób. Sejmik Proszowski 28 września 1666 roku ujął się za poetą, ale ostatecznie nie podjął tej sprawy, bo został zerwany. Od grudnia 1667 roku do 1674 roku piastował Potocki urząd podstarościego grodzkiego bieckiego, a w 1668 sędziego grodzkiego, został obrany sędzią kapturowym powiatu bieckiego. W 1672 roku był nawet komendantem miasta Biecz. W 1678 roku został Potocki podczaszym krakowskim, który to urząd przelał na swego syna Jerzego. Po śmierci syna nie odzyskał już jednak tej godności. W 1684 roku jeszcze raz obrano go na sejmiku sędzią skarbowym. Cieszył się nadal zaufaniem szlachty krakowskiej, która w 1685 roku delegowała Potockiego jako posła z sejmiku, do biskupa krakowskiego. Potocki zmarł między 1 a 6 lipca 1696 roku w Łużnej i został pochowany w kościele w Bieczu.